Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam biên soạn và xuất bản cuốn sách phổ biến cho cộng đồng “Cộng đồng với môi trường – kết quả thử nghiệm phương pháp đánh giá quyền tiếp cận môi trường của cộng đồng tại Việt Nam”
Năm 1992, trên 170 chính phủ tham gia Hội nghị Thượng đỉnh Trái đất ở Rio de Janeiro đã ra Tuyên bố Rio về Môi trường và Phát triển, trong đó Nguyên tắc 10 nêu rõ tầm quan trọng của các quyền của công chúng tiếp cận thông tin môi trường, tham gia vào các quyết định về môi trường và tiếp cận tư pháp. Năm 2002, các chính phủ của toàn thế giới đã tái khẳng định cam kết thực hiện nguyên tắc này tại Hội nghị Thượng đỉnh Thế giới về Phát triển Bền vững tại Johannesburg. Tuy nhiên, trên thực tế, việc thực hiện các quyền này vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của các tuyên bố quốc tế nói trên.
Chính phủ nhiều nước đang cố gắng tìm mọi biện pháp để tăng cường vai trò của cộng đồng trong bảo vệ môi trường. Một nhóm các nhà khoa học từ hàng chục năm nay đã tìm kiếm phương pháp làm thế nào để đánh giá được một cách khách quan và chính xác mức độ tiếp cận môi trường của công chúng ở từng quốc gia. Phương pháp Quyền đánh giá tác động môi trường được gọi tắt là TAI (The Access Initinitive) là phương pháp tiên tiến đã được kiểm nghiệm và đang được áp dụng ở hàng chục nước trên thế giới.
Các quốc gia sử dụng phương pháp TAI sẽ tự lựa chọn các sự kiện tiêu biểu về môi trường của mình để tiến hành đánh giá. Những người nghiên cứu sẽ phải thu thập tư liệu, điều tra xã hội, điều tra thực địa và trả lời hàng chục câu hỏi đã định cho mỗi sự kiện. Máy tính sẽ đưa ra các kết quả tính toán để người nghiên cứu tiếp tục tổng hợp, phân tích, đúc rút kết luận và soạn thảo các kiến nghị liên quan. Kết quả đánh giá ở các nước đều có độ tin cậy tương đương vì cùng được thực hiện theo một phương pháp, với công cụ của TAI và dễ dàng được tham khảo.
Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam lần đầu tiên thử nghiệm áp dụng TAI ở Việt Nam trong 2 năm 2006 - 2007 với sự hỗ trợ của Chương trình TAI quốc tế, Viện Tài nguyên Thế giới (WRI), Viện Nghiên cứu môi trường Thái Lan (TEI). Hội đã huy động các hội thành viên và hội viên thực hiện 20 nghiên cứu điển hình cho 4 lĩnh vực trọng tâm quyền tiếp cận thông tin, sự tham gia của công chúng, quyền tiếp cận tư pháp và xây dựng năng lực mà TAI đã đề ra.
Trên cơ sở các kết quả triển khai nghiên cứu TAI tại Việt Nam, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam quyết định biên soạn và xuất bản cuốn sách phổ biến cho cộng đồng “Cộng đồng với môi trường – kết quả thử nghiệm phương pháp đánh giá quyền tiếp cận môi trường của cộng đồng tại Việt Nam” với mong muốn quảng bá về phương pháp đánh giá tiên tiến với cộng đồng mặt khác đưa ra những kết quả nghiên cứu bước đầu và những khuyến nghị sơ bộ về sự tiếp cận môi trường ở Việt Nam theo phương pháp TAI.
Bên cạnh việc giới thiệu phương pháp TAI cùng với những kết quả nghiên cứu có được theo 4 vấn đề trọng tâm, cuốn sách còn đưa ra bức tranh tổng thể về những thách thức môi trường và vai trò cộng đồng trong các hoạt động bảo vệ môi trường ở nước ta.
Danh Trường