Trong dự thảo, Viện Chiến lược Chính sách Nông nghiệp và Môi trường đề xuất theo hướng quy định tổ chức xác nhận độc lập sẽ đứng ra xác nhận dự án thuộc danh mục phân loại xanh. Cùng với đó là yêu cầu đối với tổ chức xác nhận độc lập, như có tư cách pháp nhân theo quy định của pháp luật, có hệ thống quản lý và năng lực hoạt động đáp ứng một trong những tiêu chuẩn, chuẩn mực nhất định. Đối tượng hướng đến là các tổ chức kiểm toán hoặc tổ chức có loại hình kinh doanh đánh giá sự phù hợp.
Dự thảo danh mục phân loại xanh cũng yêu cầu doanh nghiệp cần đưa ra căn cứ để chứng tỏ doanh nghiệp sẽ giảm thiểu tối đa các tác động tới môi trường khi triển khai dự án, dù là dự án xanh.
Về các tiêu chí cụ thể, các dự án phải thuộc lĩnh vực bảo vệ môi trường, mang lợi ích môi trường (theo Điều 149, 150 Luật Bảo vệ môi trường) và đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật. Đó là yêu cầu quản lý về môi trường hoặc thông số kỹ thuật của nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu, thiết bị, sản phẩm, hàng hóa, chất thải, quy trình sản xuất, kinh doanh của dự án đầu tư để chứng minh dự án đáp ứng tiêu chí môi trường để được cấp tín dụng xanh, phát hành trái phiếu xanh.
Chia sẻ về thực tiễn triển khai tài chính xanh từ phía ngân hàng, đại diện Ngân hàng BIDV cho biết: Nhu cầu tài chính xanh trong những năm gần đây tăng lên nhanh chóng, xuất phát từ sự nâng cao nhận thức về sản xuất, kinh doanh xanh. Mặt khác là từ các quy định pháp luật và yêu cầu từ thị trường quốc tế. Dư nợ tín dụng xanh năm 2024 của BIDV chiếm 4,09% tổng dư nợ, tương ứng hàng chục nghìn tỷ đồng và đã tăng 7,2% so với năm 2023. Các khoản vay xanh đến từ các doanh nghiệp dệt may, dự án công trình xanh, sản xuất và cung cấp nước sạch, phát triển năng lượng sạch, lĩnh vực trồng trọt và chăn nuôi theo các tiêu chuẩn an toàn, vệ sinh môi trường.
Trong khi chờ các quy định chính thức của Việt Nam, ngân hàng đã nghiên cứu và ban hành khung khoản vay bền vững theo chuẩn mực quốc tế để lựa chọn dự án.
Vấn đề hiện nay, theo ông Thành, tiêu chuẩn về tài chính xanh trên thế giới chưa hoàn toàn thống nhất và rõ ràng. Thực tế đang có nhiều bộ tiêu chuẩn, hướng dẫn khác nhau do các tổ chức quốc tế, khu vực phát triển. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng chưa hoàn thiện hệ thống pháp lý và danh mục phân loại, khiến việc triển khai sản phẩm tài chính xanh chưa đồng bộ. Do đó, các tổ chức tín dụng đang gặp khó khăn trong việc xác định, đánh giá các dự án được tài trợ.
Các chuyên gia cho rằng việc xây dựng Danh mục phân loại xanh và cơ chế cập nhật định kỳ cần đảm bảo tính linh hoạt và phù hợp với xu thế phát triển công nghệ carbon thấp; hoàn thiện hướng dẫn quản lý rủi ro môi trường trong hoạt động cấp tín dụng.
Mặt khác, nhà nước cần thiết lập một nền tảng cơ sở dữ liệu quốc gia để theo dõi và công bố thông tin về các sản phẩm tài chính xanh rộng rãi. Đây là những nền tảng căn bản giúp hệ thống tài chính xanh có thể hoạt động ổn định, trở thành đòn bẩy cho các dự án xanh hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam.
Minh Thành