(VACNE) - Có thể nói, trong lớp vỏ sần sùi thô ráp của gần 5.900 cây cổ thụ, tại 54 tỉnh, thành phố trên cả nước được công nhận là Cây Di sản Việt Nam trong mười ba năm qua, còn đang lưu giữ cả vạn mùa Xuân, hàng nghìn sự kiện lịch sử- văn hóa của các vùng miền.
Như kiếp luân hồi, cứ mỗi mùa Xuân đến, cây lại đâm chồi nảy lộc xum xuê và lại đơm hoa kết trái. Trong số những cây trường tồn cùng muôn Xuân đó, phải kể tới những Danh mộc đại thụ nghìn tuổi như: cây Táu bên ngôi Miếu cổ ở Phú Thọ, cây Sa mu dầu ở Nghệ An, cây Pơ mu ở Quảng Nam, cây Nghiến, cây Đỗ Quyên ở Lào Cai…
Nếu có dịp lên đỉnh Phan Xi Păng (Lào Cai) vào mùa Xuân này, bạn nên nhớ mang theo máy ảnh, để ghi lại những bức ảnh kỷ niệm đẹp về Cây Di sản Việt Nam - hoa Đỗ Quyên.
Hoa Đỗ quyên trên núi Phan Xi Păng
Một vị cán bộ của Sở VH-TT-DL Lào Cai cho biết: “Hầu như bốn mùa, rừng Hoàng Liên Sơn đều ngập tràn muôn sắc các loài hoa, nhưng tất cả vẫn thua hoa Đỗ Quyên, bởi tính vượt trội thắm sắc đa màu, bởi nét tinh tuý chỉn chu. Khi Tết đến Xuân về, hoa Đỗ Quyên làm cho cả cánh rừng như bừng thức, tươi tắn dưới nắng Xuân”… Và ông cũng không quên “câu chuyện ngày xửa, ngày xưa” về loài hoa quý.
Truyện kể rằng: có một đôi vợ chồng nghèo sống với nhau rất hạnh phúc. Người chồng thường xuyên vào rừng đốn củi, vợ ở nhà quay tơ dệt vải. Nhưng tới một mùa Xuân, người người vợ bỗng thấy người chồng đi nhiều ngày không về, nên quyết định vào rừng tìm chồng.
Người vợ lên đường vào buổi sáng, thì buổi chiều người chồng đã quay trở về đến nhà. Họ không gặp nhau, nên người vợ cứ đi mãi, đi mãi cho đến khi kiệt sức gục ngã và chết bên một tảng đá trong rừng sâu. Nơi đó, bỗng mọc lên một cây hoa rất đẹp. Còn người chồng khi trở về chẳng thấy vợ đâu. Hỏi người xung quanh, mới biết vợ đã vào rừng tìm mình, nên quay lại rừng để tìm. Anh đi mãi đến khi kiệt sức, đành ngồi trên tảng đá dưới gốc cây hoa để nghỉ và cũng gục chết tại đó. Chàng hoá kiếp thành một loài chim. Con chim này sống đơn độc trên tán lá cây và thường xuyên cất tiếng kêu thảm thiết mỗi lúc hoàng hôn buông xuống triền núi.
Người dân trong vùng cho rằng: chứng kiến mối tình thuỷ chung son sắt của đôi vợ chồng trẻ và nghe tiếng hót ai oán của con chim ấy, nên Thần núi động lòng thương xót. Ngài đã hóa kiếp cho họ ở mãi bên nhau và đặt tên cho cây là cây Đỗ và con chim là chim Quyên. Họ gọi loài hoa đẹp có con chim thường xuyên đậu trên cành là Đỗ Quyên. Và cũng có lẽ, vì thế mà loài cây thân gỗ có hoa rực rỡ của dãy Hoàng Liên Sơn được cộng đồng trân quý, bảo vệ trường tồn trở thành Cây Di sản. Và để cho khu vực này, ngày càng thu hút khách du lịch, góp phần nâng cao đời sống cho dân địa phương.
Cũng là Cây Di sản và không có hoa rực rỡ sắc màu như Đỗ Quyên, nhưng cây Đa gần nghìn tuổi, mọc chênh vênh bên sườn núi của bán đảo Sơn Trà (Đà Nẵng) vẫn như thỏi nam châm hút khách trong những năm gần đây. Báo Đà Nẵng ngày 4/2/2019 cho biết: sau hơn 4 năm được gắn bia Cây Di sản Việt Nam cây Đa này đã trở thành một trong 10 điểm “níu chân” du khách của thành phố.
Du khách tham quan cây Đa di sản Sơn Trà
Sức hút của cây Đa này, không chỉ bởi vẻ đẹp uy nghiêm hùng vĩ, bởi những chú khỉ vàng tinh nghịch chuyền cành tìm kiếm quả chín, mà dưới gốc cây, vẫn còn lưu giữ biết bao câu chuyện thần kỳ, cùng những dấu chân của bao lớp người đi trước. Họ đã ra đi, hóa thân vào cây cỏ để có một “thành phố đáng sống nhất”như hôm nay. Dưới lớp vỏ sù sì kia, vẫn in hằn những vết khắc đang mờ dần theo năm tháng. Vết khắc dó, có thể là một cái tên của những người yêu dấu và cũng có thể là những dấu mốc năm tháng đáng nhớ của một con người, đã sống và dừng chân dưới gốc cây này. Nhìn những vết khắc, chúng ta có thể liên tưởng đến một câu chuyện của thời chiến tranh chống Mỹ cứu nước. Chuyện kể rằng: có một anh lính trẻ ở miền Bắc, theo tiếng gọi non sông, vào chiến trường miền Nam và đem lòng yêu thương một cô gái. Cuộc chia tay dưới tán rừng, bên gốc cây đại thụ, họ hẹn ước với nhau rằng: Kết thúc chiến tranh, nếu còn sống, thì đúng vào ngày này hằng năm, anh và em sẽ tới gốc cây, để cùng nhau về quê làm lễ thành hôn, nên vợ nên chồng. Nhưng do cuộc sống bộn bề, khó khăn sau chiến tranh, chàng trai về quê lập gia đình và sau đó ra nước ngoài học tập và lao vào công việc tái thiết đất nước. Bỗng một ngày chàng bừng tỉnh, nhớ lại những lời hò hẹn năm xưa. Đúng ngày tháng, chàng trở lại nơi xưa. Dù cây cổ thụ của đại ngàn vẫn đứng đó nhưng chẳng thấy một ai. Chàng chỉ thấy: trên thân cây đã in hằn cả chục vết khắc đang mờ dần theo năm tháng và nhòa đi trong nước mắt.
Chẳng biết những câu chuyện về loài cây, về những kỷ niệm, sự kiện lịch sử diễn ra dưới những gốc cây kia có độ chính xác đến đâu, nhưng chắc chắn là: những hiểu biết của chúng ta về các “cụ” cây là rất ít. Những Cây Di sản – nhân chứng của lịch sử rất xứng đáng được bảo tồn, tạo điểm nhấn cho du lịch, để mỗi chúng ta được khám phá, làm tăng thêm sự hiểu biết. Như đã có ai đó đã viết: “Bên gốc cây vẫn lưu lời hẹn ước/ Mắt ai buồn lưu luyến lúc biệt ly/ Bóng lũ trẻ trốn tìm đêm trăng khuyết/ Mất cây rồi đâu còn nữa hồn quê”./.