quản lý tòa nhà

Đất “tươi” trở lại, lúa khỏe hơn

Từ nhiều năm nay, tình trạng rơm rạ bị ngập hoặc ẩm ướt sau thu hoạch khiến nông dân phải vùi xuống đất, dẫn đến ngộ độc hữu cơ, vàng lá, chi phí phân bón tăng cao và năng suất thiếu ổn định. Tại ấp An Thạnh, ông Dương Văn Cao – Chi hội trưởng Hội Nông dân – từng nhiều lần chứng kiến tình trạng “được mùa mất giá, trượt mùa mất trắng”.

Khi được vận động tham gia mô hình, ông Cao cùng 56 hộ dân đã mạnh dạn dùng chế phẩm vi sinh do Trường Đại học Nguyễn Tất Thành (ĐH NTT) phát triển. Những vụ đầu còn bỡ ngỡ vì chế phẩm đặc, khó phun; song sau khi được điều chỉnh công thức để tiện sử dụng mà vẫn giữ nguyên dưỡng chất, hiệu quả bắt đầu bộc lộ rõ rệt. Đất trở nên tơi xốp, hết ngộ độc hữu cơ; sâu bệnh giảm nhờ hệ vi sinh được cân bằng; lúa ma, lúa lộn giảm hẳn; lượng phân bón và thuốc BVTV giảm đáng kể.

“Ngày xưa rơm mà ngập nước là coi như xong, vụ sau phải bỏ phân nhiều lắm. Giờ xử lý bằng vi sinh, đất khỏe lên thấy rõ, lúa đứng bông đều, mà chi phí lại giảm. Bà con mừng dữ lắm!” – ông Cao chia sẻ.

Ông Dương Văn Cao - Chi Hội trưởng Hội Nông dân ấp An Thạnh (An Trường, Vĩnh Long)

Hiệu quả kinh tế tăng, chi phí giảm mạnh

Theo ông Nguyễn Văn Tư – một trong những hộ canh tác lâu năm của ấp – vụ lúa sau khi dùng chế phẩm vi sinh đạt hiệu quả tới 70%. Điều khiến ông hài lòng nhất là đất giữ nước tốt hơn, rễ khỏe, lúa đứng đồng đều và tình trạng lúa ma giảm rõ rệt. So với trước đây, chi phí phân bón và thuốc BVTV đã giảm “hàng chục phần trăm”, trong khi năng suất không suy giảm mà còn ổn định hơn. Khi thấy sự thay đổi tận mắt, bà con trong ấp dần tin tưởng, rồi tự lan tỏa mô hình sang những cánh đồng khác.

Ông Nguyễn Văn Tư - Nông dân xã An Trường (Vĩnh Long) áp dụng mô hình sử dụng vi sinh của GAHP và VACNE

Ở góc độ quản lý, ông Trần Văn Phong, Trưởng ban ấp An Thạnh cho rằng mô hình này không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là bước chuyển quan trọng về tư duy sản xuất. Trước kia, thói quen sạ dày, bón nhiều phân hóa học khiến đất bạc màu, dễ nhiễm bệnh đạo ôn, năng suất bấp bênh. Cách làm “mạnh ai nấy làm” cũng khiến thu hoạch thiếu đồng bộ, giá bán không ổn định.

Từ khi chương trình “Một triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp” được triển khai với hỗ trợ kỹ thuật của Dự án “Giảm thiểu đốt ngoài trời và sử dụng hoá chất bảo vệ thực vật” (2023–2025) do Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) thực hiện dưới sự tài trợ của Chính phủ Vương quốc Anh thông qua Bộ Môi trường, Thực phẩm và Nông thôn (Defra) và Liên minh toàn cầu về sức khoẻ và ô nhiễm (GAHP) cùng với sự tham gia của doanh nghiệp, diện tích áp dụng tại Vĩnh Long nhanh chóng đạt 26 – 27 ha, rồi mở rộng lên 50 ha. Theo ông Phong, phải từ 2 – 3 vụ trở lên mới thấy rõ sự thay đổi của đất và hệ sinh học ruộng lúa, nhưng hiệu quả thực tế đã thuyết phục hoàn toàn người dân.

Ông Trần Văn Phong, Trưởng Ban ấp An Thạnh (An Trường) nhấn mạnh hiệu quả của việc sử dụng vi sinh

Không chỉ xử lý rơm rạ mà là xây dựng hệ sinh thái sản xuất lúa xanh

Mô hình tại An Trường cho thấy đây là sự thay đổi toàn diện: từ xử lý rơm rạ thành dinh dưỡng hữu cơ, giảm hoàn toàn tình trạng đốt ngoài đồng; tới giảm phụ thuộc hóa chất, hạn chế ô nhiễm, cải thiện sức khỏe đất và cây trồng. GAHP và VACNE không chỉ cung cấp kỹ thuật mà còn kết nối nông dân với nhà khoa học và doanh nghiệp, tạo thành chuỗi liên kết bền vững cho sản xuất lúa ít phát thải.

Những lợi ích môi trường thể hiện rõ ràng: ruộng sạch hơn, đất tơi xốp, mùi hôi phân hủy hữu cơ giảm, không còn khói đốt rơm gây ô nhiễm không khí. Năng suất ổn định cùng chi phí giảm giúp nông dân thêm tự tin hướng đến sản xuất an toàn, thân thiện môi trường, phù hợp tiêu chuẩn xuất khẩu.

Hiệu quả của việc sử dụng vi sinh cho lúa và xử lý rơm rạ được thể hiện rõ rệt

Sự tin tưởng đang lan rộng sang các ấp và xã lân cận. Chính quyền địa phương khẳng định mô hình có thể nhân rộng khi nguồn chế phẩm và hỗ trợ kỹ thuật được đảm bảo. Trong bối cảnh nông nghiệp Việt Nam đang chuyển dịch sang hướng xanh – tuần hoàn – phát thải thấp, mô hình An Trường chính là minh chứng rõ nét cho việc áp dụng khoa học vi sinh để kiến tạo những cánh đồng bền vững, nơi đất được “hồi sinh”, lúa mọc xanh trở lại, và người nông dân có thêm thu nhập trên chính mảnh ruộng của mình.

Lúa “xanh lại” sau khi sử dụng vi sinh tại đồng ruộng của người dân xã An Trường, Vĩnh Long

Dự án GAHP - VACNE phối hợp cùng trường Đại học Nguyễn Tất Thành trong việc đưa chế phẩm vi sinh đến với nông dân