Những đôi tay sen/ Những hương thơm sen nhấn chìm ta hoàng hôn bên Tây Hồ dịu sóng/ Ta mọc lên từ cõi ngày xơ xác/Ta mọc lên từ cõi đêm thảng thốt/ Nghe mùa sen tàn sắp bước qua ta...
Lê Vũ
Cởi gió đội đầu những mảng màu tươi roi rói và thổi khúc điệu xanh du dương! Không hề có bóng dáng những Tôtem sói hoang dã của Khương Nhung, con sâu mờ mịt tha ma của Franz Kafka; không những mặt nạ người trơ khấc xám xịt, những kêu rêu tình dục, những slogan tung hô nữ quyền, than vay khóc mướn thân phận làm người, những vấn nạn và bất lực, nghi hoặc và nhại giễu… thường gặp trong thơ trẻ hôm nay. Tuy thế, không có nghĩa Nguyễn Phan Quế Mai quay lưng với hiện thực mưu sinh vất vả, những thân phận làm người, những cuộc tình đỏ hoe mắt. Còn đó là ký ức cha tôi bàn tay chai sạn Lời nhọc nhằn thánh thót mồ hôi/ Là hy vọng thở từng ngày trong ngực; là buổi Phố chông chênh/ Cơn mưa nhợt nhạt vì ngày không anh, là giọt nước mắt bơi bời khi mùa xuân chị đi xa (Vân anh ), là nỗi đau nén vào trong ngực khi nhìn người lính năm xưa “kiên nhẫn đứng như một chấm than giữa phố phường lũ lượt còi xe người người mắc cạn trong sự vội vã của chính mình” (Thời gian trắng) cộng vào là một vòng xoáy của công việc tất bật Lại ngày/Lại email điện thoại chơi trò đuổi bắt. Không, Nguyễn Phan Quế Mai thực sự nhận ra hai mặt cuộc đời đen trắng nhưng dừng lại thôi những ma trận đuổi bắt hoài nghi để xác tín: Không màu mè lòe loẹt /Em viết bằng sự thật đen và trắng /Khi xa nhau nỗi nhớ anh trắng xóa tên anh đen tuyền viết lên vạn vật.
 |
| Tác giả Nguyễn Phan Quế Mai. |
Umberto Eco, trong tác phẩm Opera aperta (Tác phẩm mở) cho rằng văn bản không phải là chuổi các ý nghĩa mà là vùng chứa các ý nghĩa. Do đó, văn bản càng mở càng sống động trong chiều hướng sáng tạo tốt nhất. Cho nên sự thật “đen trắng” hay những khoảng lặng trong ngôn từ của Cởi gió khiến người đọc hình dung theo nhiều chiều kích khác nhau. Đó chính là nét mới của Cởi gió trên phương diện canh tân.
Nói cùng con có thể là một ví dụ: Soi vào mắt con, mẹ thấy cả một trời xanh cứu rỗi/ Quỳ xuống và tin, ngây thơ trong trẻo còn tồn tại trên đời. Lời của mẹ ở đây là một xác tín, một gọi mời hay câu hỏi treo lên? Khúc hát về Sen cũng chảy vào tri kiến chúng ta mấy nỗi ngờ ngợ, một ý thiền vị, một điệu xơ xác hay một thông điệp về lẽ biến thiên của đất trời.
Những đôi tay sen/ Những hương thơm sen nhấn chìm ta hoàng hôn bên Tây Hồ dịu sóng/ Ta mọc lên từ cõi ngày xơ xác/Ta mọc lên từ cõi đêm thảng thốt/ Nghe mùa sen tàn sắp bước qua ta...
Câu kết mang hơi hướng của Cáo tật thị chúng [] khi gợi ra cái bầu khí Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận… Ở đây, là bóng tối của vong thân hủy diệt hay ánh nhìn vươn đến tương lai một phục sinh từ cõi chết? Cởi gió vì thế mà “bay lên trên ý nghĩ”, mở ra đến vô tận kỳ cùng… để người đọc ngờm ngợp về một nút áo bật tung của Angkor, Angkor ngày hối hả, lay lắt một chấm xanh rời rợi đỉnh Himalaya 4000m Tiếng chim /Neo ta giữa lưng chừng núi; thảng thốt về một Dòng sông em, chấm nhỏ giữa cuộc đời rồi âm thầm xanh để nằm xuống trong buổi rừng cây trút lá. Và nên chăng, quỳ xuống với Nguyễn Phan Quế Mai để xưng tội với Bầu trời trắng.
Tiếng khóc của sự khổ đau vẫn nằm ngoài trang giấy/Sự bất công thản nhiên tung tẩy/ Ta quỳ dưới mưa/ Xưng tội trước bầu trời trắng.
***
Không, Cởi gió không hề là tiếng lóng của những thiên thần và những con quỷ [] mà là tất cả những gì được sinh ra với đôi cánh và cất lên tiếng hát []. Nguyễn Phan Quế Mai đã hát về nụ tình của mình, hát ru con, hát câu ví dặm quê nhà thương mẹ thương cha, hát cho tháng tư mùa hoa gạo đỏ, hát những tên đất tên miền để Thăng Long, Sài Gòn nối một đường bay dặm dài thân thiết. Tình yêu chấp cánh cho những vần thơ xanh như ngọc. “Ngực phố” là Mọi con đường dẫn đến Rome/ Mọi ý nghĩ dẫn em về anh/ Đi mãi đi mãi không mòn cảm giác. Biển nhất định sẽ không bao giờ cạn Không còn nỗi đau, không còn biển cạn/ Chỉ có em và con, phẳng lặng, yên bình /Và nhịp thở bình minh sẽ theo ngực em chảy qua môi con tình yêu mẫu tử (Biển hát). Và thi sĩ nhắn gửi với mưa trình tấu lên khúc ca sống Những giọt mưa ngân như rừng, những giọt buông như biển/ những giọt mưa không quốc tịch/gõ vào tôi những cung bậc dương cầm ào ạt, rì rầm, tí tách/ xướng lên khúc ca sống; cũng không quên thầm thỉ tiếng cha ông ngàn năm sau trước Trăm trứng mẹ Âu Cơ, những quả trứng vũ trụ/Và một ngày nở ta/Ta đẫm hương một chiều sen xanh mướt.
Mẹ ru ta ngàn xưa tiếng Việt (Là Việt)
Đọc Cởi gió, có lẽ không cần ngọn đèn soi của Phân tâm học Freud, không cần cả kính lúp của Hậu hiện đại để phóng lên những ẩn ức ngờ hoặc, cần, một tấm lòng như họ Trịnh vẫn thường tấu lên mỗi ngày Sống trong đời sống cần có một tấm lòng…để gió cuốn đi. Tôi tin, gió sẽ cuốn những vần thơ của Nguyễn Phan Quế Mai lên lửng lơ mây ngàn bay, đi về đồng rơm rạ, đi qua phố thị mặt đời để đời mãi mãi xanh. “Cởi gió” để bay và thi sĩ cứ phi vào hân hoan mọi ngày như thể với Lẳng lặng những thang âm bất tận xanh…
TP Hồ Chí Minh 22/3/2010
(Nguồn: Văn Nghệ)