quản lý tòa nhà

logo Tri ân Tiền bối VACNE Thi đua Chào mừng Đại hội VIII
THÔNG TIN MÔI TRƯỜNG

Cây bao báp khổng lồ ở Việt Nam

Thứ Sáu, 17/03/2023 | 03:03:00 PM

(VACNE) - BBT nhận được bài viết về cây bao báp khổng lồ ở Việt Nam của TSKH Trần Công Khánh, Hội Bảo vệ TN&MT Việt Nam. Xin cảm ơn Tiến sĩ Trần Công Khánh và và giới thiệu cùng bạn đọc.

Bao báp là cây gỗ to lớn nhất và sống lâu năm nhất trong số các loài thực vật có hoa trên trái đất. Bao báp còn có tên là ‘Cây bánh mì của khỉ’ (Monkey-bread tree), Baobab tree (tiếng Anh). Chi Bao báp (Adansonia) thuộc phân họ Bombacoideae, họ Gạo (Bombacaceae), có 7 loài ở Châu Phi (Madagascar có 6 loài, trong đó có loài Adansonia grandidieri Baill., Đông Phi 1 loài) và 1 loài ở Australia. Ở Việt Nam, tên “Bao báp” còn xa lạ với nhiều người và cũng ít người được tận mắt nhìn thấy cây này.


Cây
Bao báp cao 5-25(-30)m, thân to hình trụ, đường kính gốc cây 7-11m (chu vi gốc 22-35m). Thân cây có thể giữ tới 120.000 lít nước để tồn tại trong điều kiện khô hạn cao. Lá kép hình chân vịt có 5-7 lá chét. Hoa màu trắng, nở vào cuối buổi chiều, đẹp nhất về đêm và tàn héo vào sáng ngày hôm sau khi nắng xuất hiện. Quả hình bầu dục đến hình trứng, dài khoảng 20-30cm và rộng 15cm, vỏ quả cứng, dày 2-4,5mm, có lông dày màu nâu đỏ, cơm quả ăn được. Hạt hình thận, dài 12-20mm. Cây Bao báp có thể sống tới vài trăm năm, những cây già nhất hiện nay khoảng trên 2.000 tuổi. Đặc biệt, cây có tên Panke ở Zimbabwe khoảng 2.500 tuổi, đã bị đổ vào năm 2010. Cây lớn nhất có tên là Holboom ở Namibia cao 30,2m, có chu vi gốc 35,2m.



Hình 1: Bao báp 
là cây Quốc gia của Madagascar (nguồn: Internet)


Bao báp là cây bản địa ở Châu Phi, nhưng từ lâu
 nó đã được di nhập về trồng  Việt Nam. Theo các bản tin, tại Hà Tiên (tỉnh Kiên Giang), trên đỉnh núi Lầu Ba (còn gọi đồi Ngũ Hổ) một cây Bao báp trên 100 tuổi, cao trên 20m, tán rộng khoảng 60m, đường kính thân 6,4m, chu vi gốc gần 9m, cây lâu đời nhất Việt Nam (https://baokiengiang.vn/doi-song/cay-bao-bap-chau-phi-tram-tuoi-o-ha-tien). Tại Huế có 3 cây: một cây trên đường Trần Phú, một cây ở sân khách sạn Điện Biên 2,một cây trước nhà hàng “Bao báp”, đường Mai Thúc Loan (do KS. N.H.Đính mang từ Pháp về trồng khoảng năm 1950, nguồn gốc từ Châu Phi). Cây này đã trên 70 tuổi, cao khoảng 17m, đường kính thân 1m, được GS. P.H.Hộ xác định tên là Adansonia grandidieri (loài có thân hình trụ, cành nhánh tập trung ở ngọn thân). Sau này, Bao báp được nhân giống phần lớn từ cây Huế và được trồng tại nhiều nơi khác, hoặc là mới nhập về. Tại Tp. Hồ Chí Minh, hiện có 4 cây Bao báp (3 cây ở Thảo cầm viên, 1 cây ở Trường ĐH Sư phạm Tp.HCM, khoảng 30 tuổi). Ở Hà Nội cũng có 1 cây Bao báp, khoảng 15 tuổi.




                                         BBap ở ĐHSP SG 25t, nở hoa

              
Hình 2: Cây Bao báp có hoa ở ĐHSP tp. HCM (nguồn: Internet)

                                            Hoa bbáp to c 

                 

 Hình 3: Hoa Bao báp to bằng bàn tay, cuống hoa dài đến 1m (nguồn: Internet)

                                           bao bap 4 

                              
 Hình 4: Quả Bao báp ở Châu Phi,
dài 20-30cm (nguồn: Internet)

http://streaming1.danviet.vn/upload/2-2013/images/2013-06-18/1434768645-190613_thoi-su_bao-bap02_dan-viet.jpg
Thời gian qua, một số báo đưa tin anh em ông Ng.V. Ngà và ông Ng.V. Ngọc (thôn Thạch Bích, xã Bích Hòa, Thanh Oai, Hà Nội) đã gây trồng thành công cây Bao báp lấy giống từ cây trồng ở Huế (năm 2012), nay cây đã cao trên 1,5m và
sẵn sàng cung cấp giống cây này cho những nơi cần.


Hình 5: Cây Bao báp non được gây trồng tại vườn nhà ông Ngọc (nguồn: Internet)



Theo nhà giáo T.T. Ninh (người có nhiều năm nghiên cứu về Bao báp) thì cây Bao báp đang trồng tại nhà ông Ngà lấy giống ở Huế, thuộc nhóm cây Bao báp có thân cao. Còn cây Bao báp mà ông tặng gia đình ông Ngọc là giống Bao báp thân thấp từ Senegal, có đường kính thân lớn hơn so với cây Bao báp thân cao.

           

Bao báp, cây đa tác dụng


Ngoài tác dụng làm cây cảnh, tạo bóng, trang trí cảnh quan…
Theo tài liệu nước ngoài, từ thân, lá, quả và hạt Bao báp đều có công dụng đối với đời sống con người và để chữa bệnh.


Lá Bao báp có thể dùng làm thuốc chữa hen, chống dị ứng, tiêu chảy, sốt, bệnh thận và bàng quang.
Lá non khá giàu vitamin C, chứa acid uronic, là loại rau ăn ở miền Tây Châu Phi. Tại Nigeria, người dân địa phương gọi lá Bao báp là Kuka, dùng để nấu món xúp kuka.


Cơm quả Bao báp
vị ngon nhưng hơi chua, giàu vitamin C và B2, protein, canxi và phốt pho, có giá trị năng lượng cao, trên 300 kcal /100g quả tươi, có thể làm nước giải khát.


Hạt Bao báp được dùng chữa
lỵ và tiêu chảy, các bệnh dạ dày, thận, khớp và viêm răng lợi. Hạt giàu chất béo, dùng để nấu ăn, hoặc để ép lấy dầu. Dầu hạt Bao báp chứa các acid malvalic (3-28%), sterculic (1-8%) và dihydrosterculic (1,5-5,1%). Không có acid béo epoxy hoặc hydroxyl. Ngoài ra, dầu này còn có các acid palmitic, oleic và linoleic.


Vỏ
thân cây Bao báp vị hơi đắng, dùng dưới dạng thuốc sắc để chữa sốt cách nhật. Nó còn được dùng làm thức ăn cho gia súc, nhiên liệu và là nguồn cung cấp sợi làm dây thừng và thuốc nhuộm.

 
Cây Bao báp là một nguồn gen nhập nội quí có nhiều tác dụng đối với đời sống. Dựa trên những kinh nghiệm sử dụng của người dân Châu Phi, các nhà khoa học Việt Nam cũng nên kiểm chứng lại và tiếp tục nghiên cứu để tìm ra các loại thuốc mới từ cây này.

TSKH. Trần Công Khánh

Lượt xem: 2386

Các tin khác

Khai thác các giá trị của thiên nhiên theo hướng bền vững

(25/03/2024 06:18:AM)

Thái Bình chọn rừng

(24/03/2024 06:08:AM)

Chiến dịch Giờ Trái đất 2024 - "Giảm dấu chân Carbon - Hướng tới Net Zero"

(17/03/2024 07:00:AM)

Ngày Nước thế giới 2024 - Nước cho hòa bình

(16/03/2024 07:17:AM)

Ngày Khí tượng thế giới 2024 - Khí tượng thủy văn tiên phong ứng phó biến đổi khí hậu

(16/03/2024 07:14:AM)

TP. Hồ Chí Minh: Hướng tới phát triển xanh, bền vững

(15/03/2024 06:14:AM)

Biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng lớn đối với Việt Nam

(14/03/2024 04:16:AM)

Lâm Đồng: Chuyến tàu ''tăng trưởng xanh'' chuyển bánh

(11/03/2024 05:11:AM)

Giữ lại 12.500 ha Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Tiền Hải (Thái Bình)

(08/03/2024 06:00:AM)

VIDEO

Truyền hình TN-MT Số 03: Bảo tồn Cây Di sản, Anh hùng ĐDSH, ...

Xem thêm

TRANG VÀNG MÔI TRƯỜNG VACNE