Báo chí đồng hành với Liên hiệp Hội Việt Nam trong tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ vững mạnh.
(VACNE) - Sáng ngày 18/9/2025, tại Trụ sở của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức Hội thảo: “Phát huy sự đóng góp của báo chí Liên hiệp Hội Việt Nam” trong tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ vững mạnh”.
Tại Hội thảo, Tiến sỹ Trần Văn Miều, Phó Chủ tịch VACNE đã phát biểu, với nội dung sau: Báo chí đồng hành với Liên hiệp Hội Việt Nam trong tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh trong kỷ nguyên mới của Dân tộc”.

1. Tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức khoa học-công nghệ vững mạnh là yêu cầu cấp bách
Liên hiệp Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) xác định tập hợp, đoàn kết, xây dựng đội ngũ trí thức Việt Nam vững mạnh là yêu cầu khách quan, cấp bách trong kỷ nguyên mới của Dân tộc.
Theo định nghĩa chung thì đội ngũ trí thức là lực lượng lao động trí óc, có trình độ học vấn cao, chuyên môn sâu về một lĩnh vực, có năng lực tư duy độc lập, sáng tạo; có trách nhiệm tiên phong, tạo ra sản phẩm tinh thần, vật chất chất lượng cao cho xã hội, là nguồn lực đặc biệt trong phát triển bền vững Đất nước.
Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam có quyền lợi và trách nhiệm trong tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức Việt Nam vững mạnh. Nhiệm vụ của Liên hiệp Hội Việt Nam trong tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có vai trò của hệ thống báo chí.
Hiện nay, đội ngũ trí thức của nước ta đông về số lượng, phong phú về chất lượng, đa dạng về thành phần (dân tộc, giai cấp, nghề nghiệp, lứa tuổi, tôn giáo) và phân bố rộng rãi ở tất cả các địa phương, các ngành, các lĩnh vực, ở nước ngoài.
Việp tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức của Liên hiệp Hội Việt Nam đứng trước những khó khăn, thách thức lớn. Liên hiệp Hội cần có nhiều giải pháp để tăng cường năng lực tập hợp đội ngũ trí thức vào hệ thống tổ chức của mình. Trong đó có phát huy vai trò của hệ thống báo chí thuộc Liên hiệp Hội.
Theo thống kê, Liên hiệp Hội Việt Nam có 69 cơ quan báo chí, trong đó có 01 tờ báo và 68 tạp chí. Trong số tạp chí chỉ có 27 tạp chí (đạt gần 40% so với tổng số tạp trí hiện có) được tính điểm cho học hàm, học vị.
2. Đánh giá sơ bộ việc tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức của Liên hiệp Hội Việt Nam
Đánh giá sơ bộ cho thấy, tỷ lệ tập hợp đội ngũ trí thức hiện nay ở nước ta chưa cao. Liên hiệp Hội Việt Nam và Liên hiệp Hội các địa phương, các hội trực thuộc Liên hiệp Hội mới tập hợp được phần lớn số trí thức đã nghỉ hưu. Số trí thức do Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên tập hợp còn rất ít so với số lượng đội ngũ trí thức hiện có. Đội ngũ trí thức làm việc trong cơ quan nhà nước và các cấp chính quyền; trong các cơ quan Đảng và Mặt trận Tổ quốc; trong các doanh nghiệp và hợp tác xã; trong các trường học và viện nghiên cứu; trong các lực lượng vũ trang; trong các tôn giáo và đội ngũ trí thức người Việt Nam ở nước ngoài còn thấp, phần lớn đội ngũ trí thức còn đứng ngoài tổ chức.
Trong thực tế, Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên phải làm tốt công tác tập hợp mới có thể tham gia xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh. Một khi, chưa tập hợp được thì chưa thể có giải pháp xây dựng. Nói cách khác, muốn xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh, giải pháp quan trọng hàng đầu là giải pháp tập hợp.
3. Giải pháp nâng cao vai trò báo chí trong tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức khoa học-công nghệ vững mạnh
Để hệ thống báo chí của Liên hiệp Hội Việt Nam tham gia có hiệu quả vào nhiệm vụ tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức khoa học-công nghệ vững mạnh trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc cần thực hiện một số giải pháp sau:
3.1. Cần khắc phục mâu thuẫn dẫn tới hạn chế khả năng tham gia của báo chí
Do hệ thống báo chí của Liên hiệp Hội Việt Nam phải thực hiện tự chủ về tài chính nên số lượng phát hành thấp, độ phủ “sóng” không cao. Do đó, đội ngũ trí thức khó tiếp cận với hệ thống báo chí. Mặt khác, số lượng phát hành thấp và số trang hạn hẹp nên khó có thể đăng tải bài viết cũng như sản phẩm của đội ngũ trí thức, nhất là đội ngũ trí thức là các nhà khoa học.
Sản phẩm của các nhà khoa học rất phong phú, bao gồm: Bài viết, chuyên đề nghiên cứu, báo cáo khoa học, sách chuyên khảo…Do hạn hẹp của hệ thống báo chí của Liên hiệp Hội Việt Nam nên khó có thể đăng tải đầy đủ sản phẩm của đội ngũ trí thức nói chung và đội ngũ trí thức là các nhà khoa học nói riêng.
Việc hạn chế tiếp cận với báo chí và mức độ đăng tải sản phẩm của đội ngũ trí thức trong hệ thống báo chí đã dẫn tới khả năng tập hợp, và do hạn chế khả năng tập hợp, mà hệ thống báo chí của Liên hiệp Hội Việt Nam gặp khó khăn trong tham gia xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh.
3.2. Hệ thống báo chí của Liên hiệp Hội cần nhận thức rõ trách nhiệm trong tham gia tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức khoa học - công nghệ vững mạnh
Thời gian tới, hệ thống báo chí cần đồng hành với Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên trong tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức khoa học-công nghệ vững mạnh. Coi đó là nhiệm vụ quan trọng của hệ thống báo chí của Liên hiệp Hội Việt Nam.
3.3. Báo chí cần tạo cơ chế để phản ảnh nguyện vọng của đội ngũ trí thức khoa học - công nghệ
Để tập hợp được đội ngũ trí thức khoa học-công nghệ, hệ thống báo chí của Liên hiệp Hội Việt Nam cần phản ảnh tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của đội ngũ trí thức khoa học - công nghê. Hệ thống báo chí phải là cánh tay nối dài, là cầu nối giữa đội ngũ trí thức khoa học-công nghệ với Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên.
3.4. Hệ thống báo chí cần bảo vệ quyền lợi hợp pháp và nhu cầu chính đáng của đội ngũ trí thức
Kinh nghiệm thực tế đã chỉ ra rằng, muốn tập hợp đối tượng cần quan tâm đến việc chăm lo, bảo vệ quyền lợi hợp pháp và nhu cầu chính đáng của đối tượng.
Qua nghiên cứu cho thấy, đội ngũ trí thức khoa học-công nghệ có những quyền lợi như: Chính trị, dân sự, kinh tế, xã hội, hạnh phuc, tiến bộ, công bằng…Và có nhu cầu được tập hợp, được tham gia vào các hoạt động của Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên, được học tập suốt đời, được vui chơi giải trí…
Để tập hợp được độ ngũ trí thức khoa học - công nghệ, hệ thống báo chí cần tăng cường các hoạt động chăm lo, bảo vệ quyền lợi và nhu cầu hợp pháp, chính đáng của họ.
3.5. Hệ thống báo chí học tập và làm theo tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là người sáng lập ra nhiều tờ báo cách mạng Việt Nam, mà còn là một nhà báo lớn. Từ thực tiễn tham gia cách mạng và kinh nghiệm hoạt động báo chí, Người đã đúc kết thành những tư tưởng toàn diện và sâu sắc về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ và tính chất của báo chí trong sự nghiệp cách mạng giải phóng Dân tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “báo chí là người tuyên truyền, người cổ động, người tổ chức chung, người lãnh đạo chung. Vì vậy, nhiệm vụ của người làm báo là quan trọng và vẻ vang"[1]. "Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ"[2].
Chúng tôi cho rằng, hệ thống báo chí của Liên hiệp Hội cần quán triệt và vận dụng tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh để làm tốt vai trò tuyên truyền, cố động, tổ chức, lãnh đạo tập thể trong tham gia tập hợp và xây dựng đội ngũ trí thức khoa học-công nghệ vững mạnh trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc./.
Bài nói chuyện của Bác tại Đại hội lần thứ II của Hội nhà báo Việt Nam, ngày 16/4/1959.
Bài nói chuyện của Bác tại Đại hội lần thứ III của Hội nhà báo Việt Nam, ngày 8/9/1962